Bộ lọc hạt (DPF) là một phần thiết yếu trong hệ thống xử lý khí thải của động cơ diesel, đóng vai trò quan trọng trong việc giảm ô nhiễm không khí và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên với nhiều người sử dụng, thuật ngữ này còn khá xa lạ, để giúp mọi người hiểu rõ hơn về khái niệm, chức năng, vai trò, phương thực hoạt động của bộ phận này, ECO LIFE VIỆT NAM xin gửi tới bạn bài viết dưới đây:

1. BỘ LỌC HẠT DIESEL LÀ GÌ? DPF LÀ GÌ?

1. Khái niệm

Bộ lọc hạt Diesel (Diesel Particulate Filter) hay còn gọi là Bộ lọc DPF là hệ thống lọc được thiết kế giúp giữ lại muội than phát thải từ động cơ đốt trong của xe và ngăn không cho muội than thoát ra khỏi ống xả và đi vào khí quyển từ động cơ chạy bằng dầu diesel của bạn.

Trong động cơ xe, hệ thống EGR và dầu diesel có hàm lượng lưu huỳnh thấp đã được tích hợp vào động cơ diesel hiện đại để giúp giảm lượng khí thải NOx có hại. Tác động phụ của hệ thống này là làm giảm nhiệt độ khí thải, nó đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể lượng muội than chưa cháy thoát ra khỏi ống xả. Chính vì vậy, hệ thống DPF được thiết kế để loại bỏ phần lớn muội than đi vào khí quyển từ động cơ xe. Những bộ lọc được thiết kế với công nghệ tiên tiến đảm bảo lượng khí thải thấp hơn đáng kể với cùng công suất của bộ động cơ bình thường và không làm tăng mức tiêu thụ nhiên liệu.

Nói một cách đơn giản nhất, DPF là một bộ lọc bẫy bồ hóng và lọc nó. Tất cả các xe ô tô chạy diesel hiện đại đều được trang bị DPF – bộ lọc hạt Diesel. Chức năng của DPF là lọc và loại bỏ các phần tử độc hại ra khỏi khí thải. Các chuyên gia ô tô biết rằng một bộ lọc hạt DPF tốt là bộ lọc có khả năng lọc 80% các hạt.

1.2. Cấu tạo

Tùy từng loại xe, cấu tạo của bộ lục DPF có sự khác biệt nhất định nhưng cấu tạo chính của bộ lọc này thường bao gồm thành phần chính sau:

• Chất Liệu Lọc: DPF thường được làm từ ceramic (gốm sứ) hoặc kim loại có khả năng chịu nhiệt cao. Nó có cấu trúc giống như tổ ong, giúp tối ưu hóa khả năng lọc.
• Lớp Xúc Tác: Một số DPF còn được phủ lớp xúc tác giúp tăng cường hiệu suất của quá trình đốt cháy muội than.

2. Chức năng của bộ lọc hạt DEF

• Lọc bụi: DPF giữ lại các hạt muội than, các phần tử nhỏ và chất ô nhiễm trong khí thải trước khi chúng thoát ra ngoài môi trường.
• Giảm ô nhiễm: Bằng cách loại bỏ các hạt bụi, DPF giúp giảm lượng ô nhiễm không khí và cải thiện chất lượng không khí.

Tuy nhiên, ô tô có thể tạo ra rất nhiều muội than và hệ thống DPF có thể không thể chứa hết được. Do đó, DPF cần phải tái tạo (tự làm trống, sạch) để ngăn chặn sự tắc nghẽn.

3. Nguyên lý hoạt động

3.1. Lọc

Lọc: Khi khí thải đi qua DPF, các hạt bụi mịn bị bắt giữ lại trên các bề mặt của bộ lọc.

3.2. Tái tạo

Khói đen mà chúng ta thường thấy ở các loại xe chạy bằng động cơ diesel là muội than chưa được lọc sạch thoát ra từ ống xả. Khi động cơ có DPF, nó có thể lọc muội than này. Nhiệm vụ của bộ lọc là giảm thiểu các hạt độc hại được thải ra từ khí thải.

Có hai loại quá trình tái tạo diễn ra trong quá trình này, chủ động và thụ động.

• Tái tạo thụ động: Điều này xảy ra khi bạn đang điều khiển phương tiện của mình. Để kích hoạt quá trình này, bạn phải lái xe trong ít nhất 15 phút và ở tốc độ khoảng 60km/h. Khi bạn làm như vậy, ống xả sẽ nóng lên và bắt đầu đốt cháy muội than.
• Tái tạo chủ động: Tuy nhiên, nếu bạn không thành công trong việc kích hoạt tái tạo thụ động thì quá trình tái tạo chủ động sẽ diễn ra. Trong quá trình này, nhiệt độ của khí thải tăng lên và nhiên liệu được bơm vào nhiều hơn và các hạt diesel bị oxy hóa.

4. Các vấn đề thường gặp

4.1. Điều gì sẽ xảy ra nếu bộ lọc hạt Diesel (DPF) bị tắc và phương pháp xử lý?

Nếu bộ lọc hạt động cơ diesel của bạn bị tắc thì điều đó có nghĩa là DPF không đốt muội than và nó đang làm tắc bộ lọc.

a. Nguyên nhân

• EGR bị lỗi: Các van EGR được thiết kế để tuần hoàn lại khí thải có hại vào động cơ để đốt lại và do đó DPF lọc thêm. Điều này giảm thiểu muội than và khí thải. Tuy nhiên, đôi khi, các van này có thể hoạt động sai và không thể tuần hoàn các hạt. Do đó, lượng muội than tích tụ ngày càng nhiều trong các bộ lọc khiến nó bị tắc nghẽn.
• Nạp nhầm dầu cho động cơ: Điều quan trọng là sử dụng dầu tương thích với động cơ ô tô của bạn. Nạp dầu rẻ hơn vào động cơ đôi khi có thể ảnh hưởng đến hiệu suất và gây tích tụ muội than.
• Kim phun nhiên liệu bị lỗi: Khi kim phun nhiên liệu bị trục trặc, chúng sẽ cung cấp quá nhiều nhiên liệu diesel vào hỗn hợp nhiên liệu. Kết quả là tạo ra quá nhiều muội than, cuối cùng có thể làm tắc nghẽn các bộ lọc và tắc nghẽn DPF.
• Turbo tăng áp bị trục trặc: Khi bộ tăng áp không hoạt động, nó có thể bị rò rỉ nhiều dầu vào hệ thống nhiên liệu. Do đó, làm chìm DPF trong dầu động cơ và làm tắc các bộ lọc.
• Không lái xe nhiều: Nếu bạn đang lái xe ô tô của mình dưới 15 phút và tắt động cơ, thì bạn cũng đang ảnh hưởng đến DPF. Hành trình ngắn làm tắc nghẽn DPF và dẫn đến lỗi báo đèn kiểm tra DPF. Tuy nhiên, điều này có thể không xảy ra trong các mẫu xe mới hơn.

b. Cách xử lý

Tùy từng nguyên nhân gây ra việc tắc bộ lọc DPF mà có cách xử lý khác nhau. Khi điều này xảy ra, xe của bạn sẽ hiển thị lỗi đèn báo động cơ DPF và bạn phải mang nó đến thợ sửa chữa hoặc sử dụng máy quét OBDII để đọc mã và đưa ra giải pháp khả thi:

• Tiến Hành Tái Sinh DPF:
  • Tái Sinh Chủ Động: Để thực hiện tái sinh chủ động, có thể cần phải chạy xe ở tốc độ cao trong một thời gian dài để tăng nhiệt độ khí thải đủ để đốt cháy muội than. Hãy tham khảo sách hướng dẫn của nhà sản xuất để biết hướng dẫn cụ thể.
  • Sử Dụng Chức Năng Tái Sinh: Một số xe có chức năng tái sinh tự động hoặc bán tự động. Theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc kỹ thuật viên để kích hoạt quá trình tái sinh này.
• Làm Sạch DPF:
  • Sử Dụng Dịch Vụ Làm Sạch DPF: Các dịch vụ chuyên nghiệp có thể làm sạch DPF bằng phương pháp hóa học hoặc cơ học. Việc này thường được thực hiện tại các xưởng sửa chữa ô tô.
  • Rửa DPF: Nếu DPF bị tắc nặng, có thể cần phải tháo rời và rửa sạch bằng các dung dịch đặc biệt để loại bỏ các cặn muội than.

• Thay Thế DPF:
  • Thay DPF Mới: Nếu DPF đã quá cũ hoặc bị hư hỏng nặng, việc thay thế là cần thiết. Đảm bảo sử dụng DPF chính hãng hoặc chất lượng cao để đảm bảo hiệu quả và tuổi thọ dài hơn.

• • Kiểm Tra và Sửa Chữa Các Thành Phần Liên Quan: Đảm bảo rằng các thành phần khác như cảm biến áp suất DPF, cảm biến nhiệt độ, và hệ thống xả hoạt động bình thường để ngăn ngừa tình trạng tắc nghẽn trong tương lai.

4.2. PHẢI LÀM GÌ NẾU KHÔNG KÍCH HOẠT TÁI TẠO CHỦ ĐỘNG HOẶC THỤ ĐỘNG?

Trong trường hợp như vậy, xe của bạn sẽ hiển thị đèn cảnh báo để kiểm tra. Tiếp tục lái xe dưới đèn cảnh báo có thể làm cho vấn đề trở nên nghiêm trọng và khiến DPF bị tắc nghẽn nghiêm trọng. Đây là thời điểm mà động cơ có thể chuyển sang chế độ limp (bò về gara) và không phản hồi cho đến khi loại bỏ muội than bị tắc.

Việc không tái tạo chủ động và thụ động khiến bạn chỉ có một lựa chọn duy nhất, đó là tái tạo cưỡng bức. Đó là bạn sẽ phải mang chiếc xe của mình đến gara để sửa chữa bộ lọc hạt và tiến hành tái tạo cưỡng bức

Để phòng tránh việc này bạn cần thường xuyên kiểm tra van EGR, bộ tăng áp, kim phun nhiên liệu. Ngoài ra, hãy lái xe nhanh hơn và tránh những chặng đường ngắn. Bằng cách này, bạn có thể đảm bảo rằng DPF của bạn hoạt động mà không gặp bất kỳ sự cố nào. Bạn cũng có thể sử dụng máy quét OBDII đi kèm với các chức năng nâng cao để giúp xác định và khắc phục sự cố.

6. LÀM SAO ĐỂ BẢO TRÌ BỘ LỌC HẠT DIESEL?

Bạn có thể giữ DPF của ô tô trong tình trạng tốt bằng cách làm theo các bước đơn giản sau:

• Đảm bảo rằng bạn chạy xe ít nhất 15 phút với vận khoảng 60 km/h. Điều này sẽ giúp DPF tự tái tạo đốt sạch muội than, làm sạch các bộ lọc và tiếp tục chu trình. Nếu không làm như vậy sẽ không kích hoạt quá trình tái tạo thụ động và có thể gây ra cho bạn các vấn đề khác.
• Tránh sử dụng dầu diesel nhiên liệu sinh học vì chúng góp phần đốt cháy tạo ra quá nhiều muội than mà DPF có thể không xử lý được.
• Luôn sử dụng dầu bôi trơn động cơ được chỉ định và tương thích. Nếu không làm như vậy có thể ảnh hưởng đến hiệu suất của DPF và làm tắc nghẽn các bộ lọc.

Việc sử dụng các công nghệ như Bộ lọc hạt Diesel (DPF), Hệ thống giảm khí thải chọn lọc (SCR), và Bộ xúc tác oxy hóa Diesel (DOC) là rất quan trọng trong việc kiểm soát khí thải của động cơ diesel. Những công nghệ này giúp bảo vệ môi trường và nâng cao sức khỏe cộng đồng bằng cách giảm thiểu ô nhiễm không khí.